Wat is agressie?

Agressie is feitelijk gedrag of dreiging met gedrag, waarmee een ander schade wordt toegebracht of waarmee een wil wordt opgelegd. Agressie is een verzamelbegrip. Het gaat om bewust of onbewust gedrag, dat grensoverschrijdend is, waarmee angst, pijn, verdriet en/of boosheid bij de ander wordt opgeroepen.

 Onder agressie op het werk wordt verstaan: ‘voorvallen waarbij een werknemer psychisch of fysiek wordt lastiggevallen, bedreigd of aangevallen onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met het verrichten van arbeid’. Het gaat hier om gewelddadig gedrag dat wordt gebruikt om schade aan te brengen aan een ander. Dit kan zowel door middel van fysiek geweld als door dreigen of domineren.

 Agressie en geweld kan veroorzaakt worden door mensen binnen de organisaties, ook wel interne agressie genoemd en door mensen buiten de organisatie, ook wel externe agressie genoemd. Externe agressie wordt gepleegd door bijvoorbeeld klanten, patiënten en gasten. Voornamelijk publieke en dienstverlenende sectoren krijgen te maken met externe agressie.  

Wat staat er in de wet over agressie?

Agressie en geweld zijn in de Arbowet opgenomen bij ‘psychosociale arbeidsbelasting’. Werkgevers zijn op grond van deze wet verplicht om een beleid te voeren dat erop gericht is om deze vorm van arbeidsbelasting te voorkomen of te beperken. Het Arbobesluit verplicht werkgevers om de risico’s in kaart te brengen in een Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E).

Op grond van artikel 7:658 BW heeft de werkgever een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving.

Fysiek geweld valt overigens ook onder het Wetboek van Strafrecht, want dit is een strafbaar feit. Een werknemer die fysiek geweld ervaart kan derhalve ook aangifte doen bij de politie.

Agressie op de werkvloer

Uit een recent onderzoek van CNV, onder 1150 leden in de publieke sector, waaronder zorgmedewerkers, ambulancepersoneel, gevangenispersoneel, OV-personeel en beveiligers. Cijfers uit het onderzoek: 36% van de hulpverleners stelt dat de agressie op de werkvloer toeneemt door de coronacrisis. 40% wordt vaker agressief benaderd door patiënten, cliënten en omstanders. 15% heeft vaker te maken met fysiek geweld, zoals duwen, klappen krijgen en spugen. 70% stelt dat mensen een korter lontje hebben door de coronacrisis. 29% voelt zich vaak geïntimideerd door patiënten, cliënten en omstanders. De cijfers liggen erg hoog en het is gebleken dat deze cijfers zijn toegenomen in de coronacrisis. Het gaat hier derhalve om externe agressie. Dat komt vaker voor dan interne agressie. Interne agressie komt dan wel minder vaak voor, maar kan wel een veel diepere impact hebben nu het plaatsvindt in de eigen werksituatie waarin iemand zich veilig waant.

Gevolgen van agressie op het werk

Fysieke agressie en geweld kan voor pijn en letsel zorgen. Gezondheidsklachten door fysieke agressie zijn derhalve makkelijk te zien en begrijpen. De mate hiervan hangt ook af van de mate van de aanval.

Echter ook verbale agressie en geweld kan leiden tot gezondheidsklachten en psychische klachten. Veelvoorkomende klachten zijn: angstgevoelens, slaapstoornissen, maag- en hoofdpijn en psychosomatische klachten. Het zijn klachten die ertoe kunnen leiden dat eenwerknemer zich ziekmeldt.

Voorbeelden van agressie

1. Verbale agressie en geweld – Uitschelden, schreeuwen, grof taalgebruik of zeer fel in discussie gaan.
2. Fysieke agressie en geweld – Schoppen, duwen, slaan, bedreigen, spugen. Ook vernielen en beroven van eigendommen valt hieronder.
3. Psychische agressie en geweld – Verbaal of schriftelijk bedreigen, chanteren, vernederen, irriteren, achtervolgen.

Omgaan met agressie op de werkvloer