Wat is discriminatie?

Bij discriminatie wordt er onterecht verschil gemaakt in de behandeling van mensen op basis van verschillende gronden, zoals ras, geaardheid, geloofsovertuiging, geslacht en handicap. Discriminatie is dus niet het maken van onderscheid op zich, maar het maken van verboden onderscheid.

Vaak is het normaal om onderscheid te maken tussen mensen. Iemand afwijzen voor de vacature van buschauffeur omdat diegene niet het passende rijbewijs heeft is geen discriminatie, maar wel als degene wordt geweigerd om zijn buitenlandse afkomst.

Wat staat er in de wet over discriminatie?

In de Grondwet staat: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan’.

Naast een algemeen verbod op discriminatie, wordt in meerdere wetten specifiek ingegaan op gelijke behandeling. Het gaat bijvoorbeeld om de Agemene Wet Gelijke Behandeling, Wet Gelijke Behandeling Handicap Chronische Ziekte, Wet Gelijke Behandeling Leeftijd bij de Arbeid, Wet Gelijke Behandeling van Mannen en Vrouwen.

In de wet staat verder dat werkgevers de zorgplicht hebben om werknemers een veilige werkomgeving aan te bieden. De werkgever is verplicht discriminatie te bestrijden (art 3 lid 2 Arbowet), mede omdat hij de nodige zorg moet betrachten om de medewerker te vrijwaren voor schade (art. 7:658 BW).

Discriminatie op de werkvloer

Recente onderzoeken (in 2020) van de UvA en Universiteit Utrecht wijzen uit dat er bij sollicitaties veel sprake is van discriminatie. In de onderzoeken werd gebruik gemaakt van fictieve namen, maar gereageerd op bestaande vacatures. Uit de resultaten van de onderzoeken blijkt duidelijk dat je met een Nederlandse achtergrond een grotere kans hebt om uitgenodigd te worden voor een sollicitatie. 

 Naast discriminatie bij sollicitaties, kan er ook sprake zijn van discriminatie op de werkvloer zelf. De meeste meldingen over discriminatie op de werkvloer gaan over herkomst of afkomst. Er zijn echter verschillende kenmerken waarop iemand gediscrimineerd kan worden. Dit worden ook wel discriminatiegronden genoemd. Andere discriminatiegronden zijn die kunnen voorkomen op de werkvloer zijn: leeftijd, seksuele geaardheid, godsdienst of levensovertuiging, geslacht, handicap of chronische ziekte, politieke overtuiging, burgerlijke staat, soort arbeidscontract en arbeidsduur.

Voorbeelden van discriminatie

Voorbeelden van gedrag wegens discriminatie kunnen zijn: buitengesloten worden, collega’s die grappen maken over iemands geaardheid, lachen om collega die onder werktijd gaat bidden of een werkgever die één iemand altijd alle rotklusjes toeschuift. Het is soms niet altijd duidelijk wat als discriminatie kan worden verstaan, ook omdat niet iedereen dezelfde ideeën heeft over discriminatie. Wat de één ziet als een onschuldige grap, is voor de ander heel kwetsend.

 Er kan ook sprake zijn van discriminatie wanneer er sprake is van ongelijke beloning. Een gelijke beloning van mannen en vrouwen is in de Wet gelijke behandeling m/v geregeld. Er kunnen goede redenen zijn om iemand meer te betalen. Bijvoorbeeld omdat een collega meer werkervaring heeft. Er is echter sprake van ongelijke beloning als er geen goede verklaring is wanneer een werknemer voor hetzelfde werk minder verdient dan een collega van het andere geslacht. 

Voorbeeld uitspraak discriminatie wegens geslacht

Een potentiële werkgever besluit geen arbeidsovereenkomst aan te bieden aan een sollicitante, nadat zij heeft medegedeeld dat zij zwanger was. Sollicitante kon aantonen, onder meer door middel van een opgenomen gesprek, dat haar zwangerschap daadwerkelijk de reden was voor werkgever om haar niet aan te nemen. Volgens de rechter maakt de werkgever een verboden onderscheid op grond van geslacht en handelt daarmee onrechtmatig. De rechter vindt het aannemelijk dat werkgever een arbeidsovereenkomst voor de duur van één jaar zou hebben aangeboden als de sollicitante niet zwanger was geweest. De sollicitante zou namelijk een opleiding tot casemanager gaan volgen en die opleiding zou zes maanden duren. De schade ziet volgens de Rechtbank derhalve op een vergoeding ter hoogte van één jaarsalaris (Rechtbank Den Haag ECLI:NL:RBDHA:2019:584).

Wat zijn de gevolgen van discriminatie?

Discriminatie kan soortgelijke gevolgen hebben als andere ongewenste omgangsvormen. Zowel psychisch als fysieke klachten kunnen het gevolg zijn van discriminatie. Daarnaast kunnen mensen die gediscrimineerd worden zich aangetast voelen in hun menselijke waardigheid.