Wat is seksuele intimidatie?

Seksuele intimidatie is ongewenst gedrag op seksueel gebied. Om het als seksuele intimidatie te kunnen bestempelen moet het wel een seksuele lading hebben en dusdanig zijn dat iemand zich door dit gedrag aangetast voelt. Dit gedrag kan zich in verschillende vormen voordoen, namelijk fysiek (aanraken), verbaal (met woorden, mondeling of schriftelijk) en non-verbaal (zonder woorden).

De officiële definitie van seksuele intimidatie is:

“enige vorm van verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag met een seksuele connotatie dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van de persoon wordt aangetast, in het bijzonder wanneer een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende situatie wordt gecreëerd”.

Bepalend is vooral dat het gedrag naast een seksuele lading ook de waardigheid aantast. Het gaat om het overschrijden van en het gedrag, bijvoorbeeld doordat het als bedreigend, vernederend, kwetsend of op een andere wijze intimiderend wordt beschouwd.

Intentie, perceptie of objectivering

Op de werkvloer gaat het om ongewenste omgangsvormen in de onderlinge verhoudingen, van een persoon of groep. Het kan gaan om collega’s en leidinggevenden, maar ook om externe contacten zoals klanten, cliënten, patiënten en dergelijke.

Seksuele intimidatie kan opzettelijk zijn, maar het kan ook zijn dat de veroorzaker zich niet bewust is van de uitwerking die het gedrag heeft. Het is evenwel niet van belang wat de intentie is, maar hoe de gedragingen in redelijkheid ervaren kunnen worden door de persoon waarop zij gericht zijn.

Het is voor iedereen verschillend waar de grens ligt tussen gewenst en ongewenst gedrag.  De beleving van het slachtoffer is evenwel niet doorslaggevend, want anders zou er al sprake zijn van seksuele intimidatie als het slachtoffer het als zodanig aangeeft. Het moet gaan om gedrag met een seksuele lading waarvan objectief kan worden vastgesteld dat het tot doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast.

Voorbeelden van seksuele intimidatie

Seksuele intimidatie kent (een combinatie) van drie vormen:
1. Verbale intimidatie – o.a. intieme vragen over het privéleven, het versturen van seksueel getinte berichten, het maken van seksueel getinte opmerkingen.
2. Non-verbale intimidatie – o.a. seksueel getinte gebaren, langdurig staren, versturen van seksueel getinte afbeeldingen of video’s.
3. Fysiek contact – Alle vormen van ongewenst lichamelijk contact, zoals beetpakken, zoenen, de weg versperren, aanranding.

Wat staat er in de wet over seksuele intimidatie?

Zowel de Algemene Wet Gelijke Behandeling, de Wet Gelijke Behandeling van mannen en vrouwen en het Burgerlijk Wetboek kennen een bepaling waarin staat dat seksuele intimidatie verboden is. Zo is in artikel 7:646 BW een verbod opgenomen en daarmee in boek 7 van het Burgerlijk Wetboek over de arbeidsovereenkomst. Op grond van deze bepalingen is het voor een slachtoffer mogelijk om, via de rechter maatregelen en/of een schadevergoeding te eisen bij de aanrichter of werkgever .

Op grond van artikel 7:658 BW heeft de werkgever een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving. Daarop sluit aan dat werkgevers op grond van de Arbowet verplicht zijn om een beleid te voeren dat erop gericht is om deze vorm van arbeidsbelasting te voorkomen of te beperken. Het Arbobesluit verplicht werkgevers om de risico’s in kaart te brengen in een Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Tot deze risico’s behoren ook de kans op ongewenst gedrag.

Risico’s seksuele intimidatie

Iedereen kan te maken krijgen met seksuele intimidatie. Verschillende factoren kunnen het risico op seksuele intimidatie vergroten. Medewerkers lopen meer risico in grote en sterk hiërarchische organisaties, organisaties met een machocultuur of organisaties met een ‘losse’ omgangscultuur. Seksuele intimidatie heeft vaak te maken met macht, waarbij het in het bijzonder kan spelen vanuit hogere functies tegenover ondergeschikten.

Seksuele intimidatie op de werkvloer

Het is een probleem waar slachtoffers en hun werkgevers niet graag over spreken. Dit heeft vermoedelijk te maken met het feit dat beide partijen vrijwel niet weten wat zij met dergelijk gedrag aan moeten. Wat mogelijk mee kan spelen is schaamte, privacy gevoeligheid, de schuldvraag, onbegrip en onvoldoende kennis over hoe er met seksuele intimidatie moet worden omgegaan. Volgens een onderzoek in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt bijna een derde van de gevallen van seksuele intimidatie niet gemeld.

Voorgaande betekent echter niet dat seksuele intimidatie iets is dat slechts af en toe voorkomt. Vrijwel op alle werkplekken komt het in enige vorm voor. De verbale en non-verbale vorm van seksuele intimidatie komen het meest voor. Bijna tweederde van de vrouwen heeft hier wel eens mee te maken gehad.

Gevolgen van seksuele intimidatie

Seksuele intimidatie leidt bij veel slachtoffers tot negatieve consequenties voor hun gevoel van eigenwaarde en persoonlijk welbevinden. Zij kunnen gevoelens van wantrouwen, angst, boosheid, schaamte en vernedering ervaren. Seksuele intimidatie op het werk leidt tot een hoge mate van stress, die zich bijvoorbeeld uit in snel geïrriteerd zijn, hoofdpijn, buikpijn, maagklachten, eetstoornissen en slaapproblemen. Ernstiger klachten als gevolg van seksuele intimidatie zijn depressie en angststoornissen, waaronder de posttraumatische stressstoornis en zelfs gedachten aan zelfmoord. Vaak worden slachtoffers arbeidsongeschikt voor korte of langere periode.